Dlaczego Sparta DOS ?

Firma Atari wyprodukowała wiele modeli stacji dysków elastycznych różniących się możliwościami. Jasnym jest, że niemożliwe było przewidzenie i umieszczenie w pamięci komputera procedur obsługi urządzeń, które jeszcze nie istniały. Przewidująco w systemie operacyjnym Atari umieszczono prostą procedurę wstępnej komunikacji ze stacją dysku, aby mieć możliwość późniejszego załadowania do pamięci komputera oprogramowania w pełni wykorzystującego możliwości stacji dysków. Tutaj pojawia się magiczny DOS. Dyskowy system operacyjny jest (choć nie musi) właśnie najczęściej tym pierwszym programem ładowanym ze stacji dyskietek podczas procedury uruchomienia komputera. Oczywistym jest, że wczesne wersje DOS dla Atari dostosowane były do wczesnych stacji dyskietek. W kolejnych stacjach pojawiały się nowe możliwości, np. obsługa większej pojemności dyskietek, przyśpieszona transmisja – to wymusiło powstanie kolejnych wersji DOS. Nie wiem, czy ktokolwiek pokusił się o zliczenie ile wersji systemu DOS dla Atari powstało. Różnią się możliwościami, interfejsami, każdy z nich ma swoje wady i zalety oraz swoje kręgi użytkowników. Niestety często nie są w 100% kompatybilne ze sobą, co może powodować komplikacje, jeśli twórca programu chciałby, aby jego program dał się uruchomić pod każdym DOS. Może to wymagać umieszczenia w programie wielu procedur sprawdzających typ DOS i dostosowywanie ich do określonych możliwości tegoż.

Prawie wszystkie wczesne DOS zorientowane były stricte na obsługę stacji dyskietek, więc pojawienie się nowocześniejszych pamięci masowych w postaci napędów dysków twardych znowu wymusiło produkcję kolejnych DOS. Zasadniczo ciężko wyobrazić sobie obsługę pamięci masowych bez wprowadzenia do systemu plików struktur katalogowych. Obsługę pamięci masowych wprowadzono do kilku DOS co jeszcze zwiększyło listę dostępnych DOS dla Atari. Ciężko się w nich wszystkich połapać, obcowanie z niektórymi kończy się bólem głowy.

Sytuację uratował Sparta DOS. Wydany w latach osiemdziesiątych system zaoferował nieistniejące dotychczas na Atari środowisko systemu o prawie nieograniczonych możliwościach – a na pewno w tym czasie największych. Sparta DOS był wielokrotnie rozbudowywany a od wersji 4.39 projekt rozwija grupa programistów o nazwie DLT.

W chwili obecnej system Sparta DOS X 4.49c jest najbardziej rozbudowanym dyskowym systemem operacyjnym dla komputera Atari. Obsługuje wszystkie rodzaje stacji dyskietek, napędy dysków twardych, masowe pamięci krzemowe. Posiada niesamowitą liczbę poleceń wewnętrznych i zewnętrznych oraz dedykowanych aplikacji. Dla świeżo upieczonego adepta sztuki programowania jest idealnym środowiskiem do nauki i zabawy.

Co oferuje młodemu programiście (i nie tylko) Sparta DOS X ?

• Sparta DOS X jest systemem wbudowanym w „krzem” – może być umieszczony w kartridżu, w pamięci kontrolera HDD lub FDD, może być elementem jakiegoś rozszerzenia sprzętowego (np. Ultimate1MB). Dla Ciebie oznacza to praktycznie natychmiastowy rozruch systemu.
• Sparta DOS X obsługuje wszelkie rozszerzenia pamięci – im więcej pamięci tym większe możliwości budowania środowiska systemu.
• Sparta DOS X obecnie obsługuje naraz 15 partycji o rozmiarach 32MB co daje bezpośredni dostęp do 480MB danych. Powstają sterowniki dla systemu plików FAT co zmieni te pojemności o rzędy wielkości.
• Sparta DOS X obsługuje podkatalogi – dzięki temu Twoje projekty będą siedziały grzecznie we własnych teczkach.
• Obsługę systemu prowadzi się „po ludzku” – przy pomocy procesora komend – rozwiązania stosowanego przez wszystkie systemy operacyjne od mikrokomputerów aż po mainframe.
• Sparta DOS X to nie tylko DOS ale środowisko, które można dostosować do własnych potrzeb. Udostępnia plik CONFIG.SYS i AUTOEXEC.BAT, przetwarza pliki wsadowe, potoki, zmienne środowiskowe, selektor konfiguracji, posiada olbrzymie możliwości konfiguracji nawet dla niedoświadczonego użytkownika.
• Jeśli przypadkowo usuniesz plik – nie wpadaj w panikę, będzie okazja wypróbować UNERASE.
• Pliki na dyskach posiadają datę i godzinę modyfikacji, żeby łatwo dociec co i kiedy, ale jeśli mimo to dalej nie pamiętasz, gdzie zapisałeś swój owoc wielogodzinnych bojów w BASIC-u to na pewno Twój plik znajdzie FIND.
• Plikom możesz nadać atrybuty, z czasem zrozumiesz, jak dobrze jest coś ukryć, żeby niechcący nie skasować.
• W Sparta DOS X powiążesz rozszerzenia plików z aplikacją lub zadaniem do wykonania.
• Jeśli lubisz Norton Commandera to zapałasz namiętnością do Sparta Commandera.
• Boisz się o swoje dane na HDD ? Jednym poleceniem zarchiwizujesz całe zasoby z partycji, gdzie i na co będziesz chciał.
• Sparta DOS X nie gniewa się, jeśli nie wiesz jakiego polecenia użyć i w jaki sposób. Wbudowane polecenia obsługi podręczników MAN czekają, by udzielić odpowiedzi.
• Dopiero pod Sparta DOS X widać ułomności programów pisanych pod stare DOS-y.

Możliwości wykorzystania Sparty nie da się opisać w krótkim łamie, ba – same dokumentacje to kilkuset stronicowe opisy, często ograniczone do podstawowych informacji.

A dlaczego nie Sparta DOS X ? Nie potrafię powiedzieć, nie wyobrażam sobie już powrotu do klasycznych DOS, byłby to regres okupiony brakiem możliwości korzystania ze wszelkich dobrodziejstw Sparty.

Czego mi brakuje ? Porządku w podręczniku użytkownika – jest wiele wersji tegoż, często w nowszym brakuje istotnych informacji, które były zawarte we wcześniejszych wersjach. Ostatnia znana mi wersja polska miała numer 442. Czytając pliki MAN często okazuje się, że programy mają przełączniki o których nie ma wzmianki w User Guide. Ogólnie jest bardzo dużo informacji rozrzuconych po różnych materiałach.

Podsumowując. W roku pańskim 2019 gorąco polecam i zachęcam wszystkich chętnych do zabawy w Turbo Basic XL ( i nie tylko ) środowisko systemu Sparta DOS X z uwagi na możliwości, rozwojowość i łatwość użytkowania.

---

Linki do użytecznych stron:

Strona projektu Sparta DOS X
Różne aplikacje dla Sparta DOS X – strona Konrada Kokoszkiewicza
Dystrybucje Sparta DOS X dla różnych urządzeń, programy dla Sparta DOS X – strona Jonathan’a Halliday 'a
Programy dla Sparta DOS X – strona Jerzego Kuta